Bu küçük kitabın amacı eleştiride bulunmaktan çok bilgi vermek. Herhangi bir İngiliz müzisyene Sovyet müttefiklerimizin müziği hakkında ne bildiklerini sorun ve yaklaşık yedide bir ihtimalle cevabı "Oh, Şostakoviç'i biliyorsun. Ve yaşlı arkadaş, sayısız fensoni yazan Myaskovski. Ve çelik-döküm konusu yazan adam Mosolov." olacaktır ve daha sonra düşünecektir ya da çok az sonra takılıp kalacaktır. Benim hedefim sekiz seçkin sovyet bestecinin kariyer ve eserlerinin bazı ayrıntılarını tanımlayarak ona takıldığı noktayı geçmesi için yardım etmektir. Görünüşte sayı eklemek kadar kolay, ancak benim görüşüme göre bu sekizi tek değil, en önemlisi: onlar bir bütün olarak Sovyet Rusya müziğinin eksiksiz temsilcileri.
Bizim bu müziğe dair İngiliz cehaletimiz için sayısız neden var: politik önyargı ticari nedenler kadar çok değil, bunlardan başta geleni Ruslar'ın kendilerini müzik parçalarının ve gramofon kayıtlarının Batı Avrupa'da satışını çabalamak hakkındaki umursamaz olmalarıdır. Sovyet müzisyenlerin eserlerini öğrenmeye arzulu olan bizleri sık sık çileden çıkaran bu umursamazlık kesinlikle tamamen Devlet Yayınevi bölümünün işletme duygusu eksikliğinden dolayı değil; bütünüyle ilgisizlik, sanırım, büyük bir rol oynuyor- SSCB dışındaki müzisyenlerin ne düşünebileceğine yalın ilgisizlik. Ve bu bizi Sovyet müziğinin özellikle son on yıl buyuncaki ana karakteristiğine doğru götürür: onun benmerkezciliğine. Sovyet müziği benmerkezci ve kendine yeterli fakat katiyen kendini beğenmiş değil, aksine, son derece özeleştirel. Çünkü başetmesi gereken özel bir problemi ya da problemler dizisine sahip ve sadece çözümü bulmakla meşgul. Sorun bestecilere çok cömert(1) davranan fakat parayı verdiği için düdüğü öttürme hakkında ısrar eden Sovyet Hükumeti tarafından ortaya çıkarılıyor. Halkın hükümeti olarak sofistike beğenileri ve yüksek eğitimli kulaklarıyla entelektüeller için değil halk için müzik üzerine ısrar ediyor. Sovyet müziğinin lirik ve ahenkli olmasında; kişisel, öznel düşüncelerden ziyade gerçek duyguları ve neşeli, kahramanca ya da iyimser duyguları anlatmasında ısrarcı oluyor. Bu şartlar bizim yaratıcı bir sanatçının çalışması için gereken koşulları kavrayışımıza tamamıyla yabancı ve Şebalin, Haçaturyan ve birçok ötekiler üzerindeki sınırlı etkilerini önemsiz olmasına karşı Şostakoviç ve Knipper gibi yetenekli müzisyenler üzerine neredeyse sakatlayıcı bir kısıtlama uygulasalar da Rus kafası problemi sever ve bu her Sovyet müzisyen için çok sempatik bir problem olmalı. Ancak onun nasıl varolduğunu, "kitleler için müzik" ülküsünün nasıl Sovyet müzisyenleri batılı meslektaşlarının görüşlerine oldukça umursamaz yapmak istediğini görmek kolay.
Bizim bu müziğe dair İngiliz cehaletimiz için sayısız neden var: politik önyargı ticari nedenler kadar çok değil, bunlardan başta geleni Ruslar'ın kendilerini müzik parçalarının ve gramofon kayıtlarının Batı Avrupa'da satışını çabalamak hakkındaki umursamaz olmalarıdır. Sovyet müzisyenlerin eserlerini öğrenmeye arzulu olan bizleri sık sık çileden çıkaran bu umursamazlık kesinlikle tamamen Devlet Yayınevi bölümünün işletme duygusu eksikliğinden dolayı değil; bütünüyle ilgisizlik, sanırım, büyük bir rol oynuyor- SSCB dışındaki müzisyenlerin ne düşünebileceğine yalın ilgisizlik. Ve bu bizi Sovyet müziğinin özellikle son on yıl buyuncaki ana karakteristiğine doğru götürür: onun benmerkezciliğine. Sovyet müziği benmerkezci ve kendine yeterli fakat katiyen kendini beğenmiş değil, aksine, son derece özeleştirel. Çünkü başetmesi gereken özel bir problemi ya da problemler dizisine sahip ve sadece çözümü bulmakla meşgul. Sorun bestecilere çok cömert(1) davranan fakat parayı verdiği için düdüğü öttürme hakkında ısrar eden Sovyet Hükumeti tarafından ortaya çıkarılıyor. Halkın hükümeti olarak sofistike beğenileri ve yüksek eğitimli kulaklarıyla entelektüeller için değil halk için müzik üzerine ısrar ediyor. Sovyet müziğinin lirik ve ahenkli olmasında; kişisel, öznel düşüncelerden ziyade gerçek duyguları ve neşeli, kahramanca ya da iyimser duyguları anlatmasında ısrarcı oluyor. Bu şartlar bizim yaratıcı bir sanatçının çalışması için gereken koşulları kavrayışımıza tamamıyla yabancı ve Şebalin, Haçaturyan ve birçok ötekiler üzerindeki sınırlı etkilerini önemsiz olmasına karşı Şostakoviç ve Knipper gibi yetenekli müzisyenler üzerine neredeyse sakatlayıcı bir kısıtlama uygulasalar da Rus kafası problemi sever ve bu her Sovyet müzisyen için çok sempatik bir problem olmalı. Ancak onun nasıl varolduğunu, "kitleler için müzik" ülküsünün nasıl Sovyet müzisyenleri batılı meslektaşlarının görüşlerine oldukça umursamaz yapmak istediğini görmek kolay.
- Notlar
- Sovyet Besteciler Birliği vasıtasıyla bol bol ödenen eserlerden aldığı komisyona ek olarak, besteciler, sahneleme ücretleri ve eğer eserleri basılırsa Devlet müzik yayınevleri tarafından yapılan ödemelere de hak kazanırlar. Eğer bir Sovyet besteci hastalanırsa ücretsiz tedavi edilir; eğer tatile giderse ödemeleri için(isterse) yardımda bulunur. Hükumet, Sovyet Besteciler Birliği vasıtasıyla, ona birkaç yıl önce konser salonu ve kütüphanesiyle restrorantı kadar güzel sosyal salonları ve daha fazlasıyla iki buçuk milyon rubleye malolan Moskova Besteci Evi'nde, yaklaşık 150 müzisyenin aileleriyle birlikte yaşayabildiği ses geçirmez apartmanlarda bir daire bile sağlayabilir.
No comments:
Post a Comment